Poprzez serię czterech artykułów (tutaj pierwszy oraz drugi) chcielibyśmy przedstawić Wam proces historycznej ewolucji najważniejszych regulacji prawnych dotyczących motocykli i motorowerów (kategorie pozwoleń / praw jazdy, prędkości, obowiązek noszenia kasku, jazda na światłach, kierunkowskazy itp.), które przez ostatnie 90 lat uległy dość znaczącej zmianie.
Nowy rok 1984 przyniósł ze sobą kolejne nowości dla zmotoryzowanych w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. Prawo o ruchu drogowym. Zastąpiła ona wszystkie wydane wcześniej rozporządzenia i zarządzenia dotyczące ruchu drogowego, jak również ustawę z 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku na drogach publicznych. W ten sposób nastąpiła pełna kodyfikacja przepisów drogowych.
Motorowerowa karta, motorowerowy znak
Wśród najważniejszych zmian należy wymienić sformułowanie definicji motocykla oraz małą modyfikację pojęcia motoroweru. Za ten pierwszy uznano „pojazd samochodowy jednośladowy lub z bocznym wózkiem – wielośladowy; określenie to obejmuje również trzykołowy pojazd samochodowy, którego masa nie przekracza 400 kg”. Jak widać definicja ta okazała się w pełni zgodna z zakresem uprawnień prawa jazdy kat. A zapisanych we wcześniejszych rozporządzeniach z lat 1962 i 1968 r. (mimo to posiadacze praw jazdy A wydanych na podstawie tej ustawy, przy późniejszej wymianie dokumentu po 2002 r., nie otrzymali już dodatkowej kategorii B1). W przypadku motoroweru nowelizacja objęła głównie maksymalną prędkość konstrukcyjną: zwiększono ją z 40 do 50 km/h. Sam motorower pozostał w ramach definicji roweru, choć wprowadzono dwie istotne nowości dla tego typu pojazdów. Pierwsza z nich to wyodrębnienie karty motorowerowej od rowerowej. Od tej pory, kto chciał kierować rowerem musiał posiadać – jak dotychczas – kartę rowerową, a motorowerem – oddzielną kartę motorowerową, przy czym osoby, które wyrobiły kartę rowerową przed wejściem w życie nowych przepisów, miały możliwość otrzymać bez dodatkowych egzaminów dokument uprawniający dla motorowerów. Karty nie były obowiązkowe, jeżeli kierujący posiadał jakąkolwiek kategorię prawa jazdy.
W tym kontekście należy jeszcze dodać, iż razem z nową ustawą obowiązywać zaczęło wydane na jej podstawie Rozporządzenie Ministrów Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z dnia 9 sierpnia 1983 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. 1983 nr 50 poz. 224): wprowadziło ono m.in. dodatkowy znak B-10 oznaczający „zakaz wjazdu motorowerów”. Z racji tego, że motorower – jak wspomniano – zawierał się w definicji roweru – tak jak wcześniej obowiązywał go również znak B-9 czyli „zakaz wjazdu rowerów”. Kodeks Drogowy dopuszczał także poruszanie się motoroweru drogą dla rowerów oraz drogą dla rowerów i pieszych, ale z prędkością nie większą niż odpowiednio 40 i 30 km/h. Nie uległ zmianie również obowiązek uproszczonej rejestracji rowerów silnikowych oraz wymóg umieszczenia tabliczki rowerowej.
Kask dla wszystkich, a światła tylko jesienią
Nieznaczne modyfikacje zaszły w prawach jazdy: podwyższono minimalny próg wiekowy dla kat. A, B, M i T na 17 lat (C – 18 lat, D i trolejbusy – 21 lat). Istniała możliwość prowadzenia motocykla na kat. A po ukończeniu 16 lat, lecz wyłącznie z silnikiem do 125 cm3. Wyższe pojemności były dostępne po ukończeniu 17 roku życia. Nie zmieniono natomiast wieku dotyczącego motorowerów i rowerów, natomiast obniżono do 17 lat próg wiekowy do przewożenia pasażerów. Inne istotne zmiany to ustalenie dopuszczalnej prędkości dla samochodów osobowych i motocykli na 90 km/h poza obszarem zabudowanym, w tym również 110 km/h na autostradach i drogach ekspresowych. Na obszarze zabudowanym zwiększono prędkość maksymalną do 60 km/h. Wydane w związku z ww. ustawą Rozporządzenie Ministra Komunikacji z dnia 8 grudnia 1983 r. w sprawie warunków technicznych i badań pojazdów (Dz.U. 1983 nr 70 poz. 317), nałożyło wymóg posiadania kierunkowskazów przez wszystkie pojazdy samochodowe, w tym motocykle. Dla jeżdżących motocyklami i motorowerami szczególnie ważny był art. 34 kodeksu drogowego: nakładał on obowiązek noszenia hełmu ochronnego (kasku) przez kierującego motocyklem (bez wyjątków) oraz jadącego z nim pasażera, w przypadku gdy pojazd poruszał się pod drodze twardej. Dzieci do lat 7 nie musiały go nosić, jeśli były przewożone, pod warunkiem, że motocyklista nie przekraczał 60 km/h. Od stycznia 1992 r. obowiązek noszenia kasku objął także motorowerzystów, natomiast pasażerowie tych pojazdów do lat 7 mogły go nie nosić, o ile moto nie przekraczał 40 km/h. Dodatkowym obowiązkiem, który został wprowadzony w październiku 1991 r. i obejmował wszystkie pojazdy wyposażone w światła mijania (a więc także motocykle i motorowery), był obowiązek używania ich w ciągu dnia w okresie od 1 listopada do 31 marca.
Dziewczyna w kasku na WSK Kobuz z kierunkowskazami – obowiązek kierunkowskazów od poł. lat 80. dla wszystkich nowo rejestrowanych moto i noszenia kasku ochronnego bez względu na pojemność silnika w motocyklu.
