Przepisy pozwalają doposażyć nasz pojazd w reflektory dodatkowe, choć narzucają warunki i ograniczenia dotyczące montażu. Wiele sprzedawanych samochodów, a w niektórych przypadkach także motocykli, posiada fabrycznie zamontowane reflektory dodatkowe, które nie są wymagane prawem, choć przez nie dozwolone. Zgłębiamy temat.
Lampy przeciwmgłowe przednie znane są od dawna i powszechnie stosowane na całym świecie. W Polsce światła tego rodzaju otrzymały w czasach PRL potoczne określenie „halogenów”: wynika to z tego, iż niegdyś we wszystkich niemal lampach tego typu stosowano żarówki halogenowe (z polskiej produkcji pamiętamy je przede wszystkim z Polonezów).
W sprzedaży dostępne są dwa typy „halogenów”: przeciwmgłowe i dalekosiężne. Bardzo często sami sprzedawcy mają problem z objaśnieniem, co jest czym i jakie są podstawowe różnice między nimi. Postaramy się wyjaśnić, w czym tkwi różnica i na co zwrócić uwagę przy zakupie.
Reflektory przeciwmgielne przednie to dodatkowe, nieobowiązkowe lampy o krótkiej wiązce światła i rozproszonym kącie świecenia, umieszczone na tej samej wysokości lub poniżej reflektorów głównych, używane do doświetlania drogi podczas jazdy w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza (deszcz, mgła, śnieżyca) lub po krętych drogach.
Rozróżniamy reflektory typu B (tradycyjne) oraz F3 (zwiększona wydajność fotometryczna). Różnicę między nimi precyzuje Regulamin nr 19 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) – Jednolite przepisy dotyczące homologacji przednich świateł przeciwmgłowych pojazdów o napędzie silnikowym (Dz.U.UE L 2014.250.1 z dnia 22 sierpnia 2014 r.):
„Pierwotne przednie światło przeciwmgłowe – od chwili powstania określana jako klasa „B” [po raz pierwszy użyte w samochodzie Cadillac z 1938 r., a od lat 60. rozpowszechnione na całym świecie – dop.], została zmodernizowana tak, by uwzględniała układ współrzędnych kątowych, przy czym zmieniono wartości w odpowiedniej tabeli fotometrycznej. W tej klasie dozwolone są wyłącznie źródła światła określone w regulaminie nr 37 [żarówki tradycyjne i halogenowe – dop.]. Klasę „F3” zaprojektowano w celu zwiększenia wydajności fotometrycznej. W szczególności zwiększona została szerokość promienia oraz minimalne wartości natężenia światła poniżej linii H-H (pkt 6.4.3), przy czym wprowadzono sterowanie maksymalnym natężeniem na pierwszym planie. Powyżej linii H-H natężenie światła rozproszonego zmniejszono w celu poprawy widoczności. Ponadto światła w tej klasie mogą być wyposażone w adaptacyjną regulację promienia, gdzie wydajność zmienia się w zależności od widoczności na drodze. Wprowadzenie klasy „F3” wiąże się z wymogami, które ulegają zmianie w celu upodobnienia do wymagań stawianych światłom głównym:
- a) wartości fotometryczne określa się jako wartości natężenia światła przy zastosowaniu układu współrzędnych kątowych;
- b) źródła światła można wybrać zgodnie z przepisami regulaminu nr 37 (żarówki) i regulaminu nr 99 (gazowo-wyładowcze źródła światła). Możliwe jest również stosowanie modułów z diodami elektroluminescencyjnymi (LED) oraz układów oświetlenia rozdzielonego;
- c) definicje granicy światła-cienia oraz gradientu;
- d) wymogi fotometryczne pozwalają na stosowanie asymetrycznego układu promieni.”
Reflektory dalekosiężne to dodatkowe lampy drogowe, które charakteryzuje – podobnie jak fabryczne światła długie – daleka i skupiona wiązka światła oraz wąski kąt świecenia. Znajdują zastosowanie zwłaszcza podczas jazdy na nieoświetlonych drogach oraz bezdrożach, gdzie seryjnie montowane oświetlenie może okazać się niewystarczające. Najczęściej występują w samochodach wyścigowych oraz terenowych.
Z punktu widzenia przepisów i zasad homologacji, są to po prostu zwykłe światła drogowe, niewyróżnione w jakikolwiek sposób pod względem prawno-technicznym. Warto zwrócić uwagę na przeznaczenie i użyteczność obu lamp. Jeżeli jeździmy często np. we mgle, montaż „halogenów” dalekosiężnych zamiast przeciwmgłowych przyniesie rezultaty odwrotne od zamierzonych. Włączenie świateł długich w takich warunkach spowoduje bowiem powstanie zjawiska tzw. „ściany świetlnej”, oślepiającej kierującego. We mgle czy śnieżycy o wiele lepszy efekt dają właśnie lamy przeciwmgłowe przednie, które świecą światłem rozproszonym, nisko i na boki, dzięki czemu lepiej widoczna jest nawierzchnia drogi oraz pobocze. Aby zwiększyć efekt skuteczności reflektorów przeciwmgłowych, warto zamontować je w możliwie najniższej pozycji – gęstość mgły jest bowiem mniejsza na wysokości dolnej części zderzaka samochodu czy gmoli motocyklowych niż głównego oświetlenia fabrycznego.
Ta nieszczęsna homologacja…
Niestety, w sprzedaży mamy bardzo dużą ilość reflektorów bez jakichkolwiek oznaczeń i certyfikatów, a równie często reflektory dalekosiężne sprzedawane są jako przeciwmgłowe i vice versa. Dość powszechna nieznajomość oznaczeń homologacyjnych u sprzedawców i przez to wprowadzanie (świadomie lub nieświadomie) w błąd klientów powoduje, iż istnieje niemałe ryzyko zakupu reflektorów, które nie tylko nie będą spełniać należycie swojej funkcji, ale też mogą powodować naruszenie obowiązujących przepisów.
Aby dokonać zakupu odpowiednich świateł, warto przed wyborem poprosić sprzedawcę podanie oznaczenia homologacyjnego, po którym będzie można rozpoznać rodzaj lamp i ich przeznaczenie. Symbole na tego typu reflektorach dodatkowych są następujące:
- Przeciwmgłowe typu B – 02 B (dotyczy żarówek zwykłych/halogenowych)
- Przeciwmgłowe typu F3 – 04 F3 (dotyczy żarówek zwykłych / halogenowych, ksenonowych i przede wszystkim LED)
- Dalekosiężne (drogowe) asymetryczne – H R (dotyczy żarówek zwykłych/halogenowych i LED) lub D R (dotyczy żarówek ksenonowych*)
- Dalekosiężne (drogowe) symetryczne – W R (w przypadku ksenonowych WR-DS)
Należy liczyć się z tym, że sprzedawca może nie odpowiedzieć na nasze zapytanie mailowe (sprawdzone wielokrotnie), a w przypadku rozmowy telefonicznej może zasłaniać się niewiedzą lub brakiem możliwości sprawdzenia. Czasami zamieszczone fotografie na stronie sklepu internetowego lub portalu aukcyjnego pozwolą rozpoznać na kloszu homologację (o ile występuje) i rodzaj lampy.
Pokaż mi klosz i napis, a powiem, co to za reflektor jest…
W przypadku tradycyjnych lamp przeciwmgłowych typu B, posiadających klosze płaskie lub lekko wypukłe, ich cechą charakterystyczną jest „żeberkowa”, nierówna struktura na całej powierzchni klosza, pozwalająca uzyskać efekt rozproszenia wiązki świetlnej. Z kolei tradycyjne lampy dalekosiężne mają zwykle czyste, gładkie szkło klosza, ewentualnie tylko na części jego powierzchni występują wspomniane „żeberka” – w takim przypadku odstęp między nimi będzie nieco większy jak przy przeciwmgłowych. Taka struktura pozwala na uzyskanie długiej, skupionej wiązki świetlnej, pozwalającej na oświetlenie drogi na odległość min. 100 m.
Nieco inna reguła występuje w przypadku reflektorów przeciwmgłowych typu F3 oraz tzw. soczewkowych typu B, posiadających grubą i wypukłą soczewkę szklaną – tam na powierzchni zewnętrznej klosza nie muszą znajdować się „żeberka”, a efekt rozproszonego światła uzyskuje się w inny sposób.
Warto w tym kontekście dodać, iż na rynku oferowane są liczne produkty atestowane (tj. posiadające właściwą homologację), ale o słabej jakości. Taki reflektor otrzymał homologację B, lecz jego klosz nie posiada wspomnianego „użebrowania” powierzchni, co skutkuje niewystarczająco szerokim kątem świecenia (często zbliżonym do zwykłych świateł mijania), przez co efekt świetlny w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza jest dużo gorszy od droższych wyrobów renomowanych producentów. Zwłaszcza w przypadku reflektorów soczewkowych i typu F3 cena ewidentnie odzwierciedla jakość. Stąd też dokonując wyboru, należy mieć na względzie końcowy efekt, jaki zamierzamy osiągnąć.
